“…Ceylanpınarı’nın temeli 1946’da atılmış. Bu topraklar ondan önce bomboşmuş. Yalnız binlerce ceylan döner dururmuş düzünde. 1946’dan 50’ye kadar yapılma devresi geçirmiş… 1 milyon 673 bin dönüm toprağı var. Bu genişlikte dünyanın hiçbir yerinde bir çiftlik yok. Çiftliğin bir uçtan bir uca uzunluğu 5 km , genişliği 35 km ile 40 km arasında değişiyor. …yedi çalışma bölgesine ayrılmış.
Çiftlik dünyanın en büyük olduğu gibi dünyanın en modern araçları ile çalışıyor. 153 biçerdöveri var. 146 traktörü, 117 kamyonu, 2 seyyar onarım atelyesi, 117 tohum ekme mibzeri, 1 800 işçisi var.
…”
Yukarıda alıntıladığım röportaj 1951-1962 yılları arasında Cumhuriyet Gazetesinde Yaşar Kemal imzası ile yayınlanmış bir yazı dizisinin kitap versiyonundandır. Söz bahis olan Ceylanpınarı Çiftliğinin anlatıldığı paragraf ise“Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün” adıyla yayınlanmıştır.
1984 yılından itibaren TİGEM ( Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü) bünyesinde yer alan çiftlik 3130 Sayılı Zirai Kombinalar Kanunu ile Urfa ilinde 1943 yılında grup amirliği adıyla İbrahim Paşa’ya Osmanlı döneminde HAS arazisi olarak verilen yerde kurulmuştur. 1950’de Devlet Üretme Çiftliği adıyla anılmıştır.
Ceylanpınarı Tarım İşletmesi Müdürlüğü’nün günümüzde arazi varlığı ise; 898..da tarla, 405..da mera, 64..da bahçe, 66..da yem bitkileri ve 200..da kültür dışı alan olarak toplam 1 635 928..da verilmiştir. Personel sayısı ise 2016 yılı verilerinde 5 ana birim için; 9 müdür yardımcısı, 234 memur, 1092 işçi ve taşeron ile 3 bin 93 kişidir.
“…Müdüre:
“ Bu ağaçları nasıl bu hale getirdiniz? Buna güç mü yeter?” diye soruyorum.
“ İnsanoğlunun elinden bir şey kurtulmaz… Bazı yerlerde kuyular çıkardık. Oralardan motorla su çekiyoruz. Büyük bir havuz yaptık, oradan dağıtıyoruz ağaçlara suyu. 10 000 dikili, tutmuş ağacımız var. Daha ileride 100 000 ( yüz bin)’e çıkaracağız. Şu tepeleri de ormanlamaya çalışacağız. O zaman çöl değişecek. …”
Ceylanpınar Sulama Projesi kapsamında yapılan 2009-2014 çalışmaları sonucu da eklenmiş ve günümüzde arazi varlığının 612 bin 415 da sulanabilir hale gelmiştir. İşletme 2009 yılında yenilenmeye gitmiş bu amaçla ekonomik ömrünü bitiren ekipman, araç,…tesisler elden geçirilmiş veya hurdaya çıkarılmış ve modernize edilmiştir.
İşletme ilk kurulduğu yıllarda ordu ve halkın
buğday ihtiyacını karşılamakla birlikte;
- Hububat ve yem bitkileri tohumlarının üretimi
ve çiftçilerine dağımı
- Sebze ve meyve tesislerinin kurulmuş
-Çiftçilere fide ve fidan üretimi ve
dağıtımı
-Yerli ırk ve ithal damızlık sığır
yetiştiriciliği ve dağıtımı
- İvesi ırkı koyun yetiştiriciliği, seleksiyonu,
yetiştiriciye damızlık dağıtımı
- Peynir, tereyağ ve yoğurt ..imalat tesisi
kurularak ülke tüketicilerine arzı
-Çiftçi günleri düzenlenerek teknik bilgi ve
teknolojiler paylaşımı
..gibi pek çok çiftçi ve tüketici lehine faaliyet
yapmış yapmaktadır. En ilginç olanı ise İşletme; Ceylan popülasyonunu korunmaya
çalışılmış ve işletme uzun yıllar tarım meslek lisesi olarak faaliyet vermiştir.
Bu acı iki gerçeğin birini ise şöyle aktarmaktadırlar;
“…ülkemiz özel sektör tohumculuk firmalarının
gelişmesi sonucu sebze, meyve, fide ve fidan üretiminden vazgeçilmiş, ülkemizde
çok sayıda açılan ziraat fakülteleri nedeniyle İşletme bünyesinde faaliyet
gösteren tarım meslek lisesi kapatılmıştır.” Tarım liseleri bu ülkenin tarımı
adına kanayan yarasıdır. Bu konuya ilerleyen günlerde değineceğiz.
İşletme günümüzde ise; sertifikalı tohum üretimi ve dağıtımı yapmakta, her yıl 40 bin adet aşılı tüplü Antep Fıstığı fidanı üreterek dağıtmakta, bin baş düve dağıtımı yapılmakta ve yenilenebilir enerji yatırımları kapsamında biyogaz tesisi ile elektrik enerjisi üretilmektedir.
Urfa ilinin neredeyse %10’luk kısmını kaplayan
örnek bu çiftlik; çiftçi dostu, tarımsal kalkınmanın kalbi olmaya devam
etmektedir, işletmeye dönmüş olsa bile…
n.aydemir
09.03.2020-Denizli [email protected]
Kaynaklar:
Bu Diyar Baştan Başa,
Yaşar Kemal, sy: 524-526, Cemevi Yayınları-1971-İstanbul
https://www.tigem.gov.tr/Sayfalar/Detay/b664d80a-00ca-46a5-9768-e4f47496d958