Değerli Dostlarım Yurdumun Güzel İnsanları,bir süreden beri
Denizli Ekspres Gazetesinde gündeme dair yazılar yazmaktayım.
Bir süredir kaleme almak istediğim konu; Gazetecilik Onur ve Etiği.
Her mesleğin onuru ve etik değerleri vardır.Kamu adına doğru
bilgilendirme ve denetim görevi yapan gazetecilik,onur
ve etik değerlerine sahip çıkılarak yapılması gereken en önemli mesleklerden biridir.
Neden mi?
Gelin gazetecilik mesleğinin önemi ve etik değerlerinin ne
olduğuna bakalım.
1. Gazetecinin
temel görevi, gerçekleri çarpıtmadan, sansürlemeden aktarmaktır.
2. Gazeteci,
demokratik değerlere ve insan haklarına aykırı yayın yapmamalıdır.
3. Haber,
yorum ve görüşler okur ve izleyicinin yayının niteliğini anlayabilmesini
sağlayacak biçimde, açıkça birbirinden ayrılmalıdır.
4. Gazeteci
masumiyet karinesine saygılı olmalı, suçu yargı kararıyla sabit olmadıkça bir
kişiyi suçlu ilan edecek ve yargı sürecini etkileyecek yayınlar yapmamalıdır.
5. Cinsel dokunulmazlığa, kadın ve çocuk
istismarına ilişkin suçlarda, zanlı, sanık, mahkûm, tanık, mağdur ya da maktul
statüsünde olan kişilerin açık isimleri ve fotoğrafları yayımlanmamalıdır.
6. Tıp
alanında, doğruluğu bilimsel düzeyde kanıtlanmamış yöntem ve ilaçların
kullanılmasını teşvik etmeye yönelik yayın yapılmamalıdır.
7. Hastanelerde,
yetkili kişinin ve hastanın (onun izin veremeyecek durumda olması durumunda
yakınının) izni olmaksızın, hastane ve benzeri kurumlarda hiçbir yolla ses ve
görüntü alınmamalıdır.
8. Tekzip
ve cevap hakkına saygı gösterilmelidir.
9. Üstün
kamu yararı olmadıkça, sahibinin izni dışında belge, fotoğraf, ses veya görüntü
alınmamalı ve yayımlanmamalıdır.
10. İntihar
olayları hakkında, haber çerçevesini aşan ve okuyucu veya izleyiciyi etki
altında bırakacak, özendirici nitelikte ve olayı gösteren fotoğraf, resim veya
film yayımlanmamalıdır.
11. Gazeteci,
kendi çabasıyla elde etmedikçe, bir haber kaynağının verdiği bilgi ve belgenin
yayımlanacağı tarih konusundaki tercihine uymalıdır.
12. Şiddeti
haklı gösteren, özendiren ve kışkırtan, nefret ve düşmanlığı körükleyen nitelikte
yayın yapılmamalıdır.
13. Irka,
milliyete, etnik kökene, cinsel kimliğe, cinsel yönelime, dile, dine ve mezhebe
yönelik ayrımcılığı teşvik edecek yayın yapılmamalıdır.
14. Gazeteci,
haber ajanslarından veya başka medya kuruluşlarından alarak doğrudan kullandığı
veya geliştirdiği haberlerde kaynak belirtmelidir.
15. Gazeteci,
mesleki saygınlığa gölge düşürecek türden etkinliklerden ve görevlerden uzak
durmalıdır.
16. Habere
konu edilen veya edilmesi düşünülen kişi ve kurumlardan, hediye, maddi çıkar
veya ayrıcalık kabul edilmemelidir.
17. Gazeteci,
elde ettiği bilgileri doğrulatmak için çaba göstermelidir.
18. Gazeteci,
kişi ve kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde aşağılayan, hakaret içeren
ifadeler kullanmamalıdır.
19. Özel
yaşamın gizliliği esastır. Üstün bir kamu yararı olmadıkça veya kişinin rızası
alınmadıkça özel yaşamın gizliliğini ihlâl eden habercilik yapılmamalıdır.
20. Gazeteci,
gizlilik sözü verdiği haber kaynağını açıklamamalıdır. Kaynağın kamuoyunu
açıkça yanılttığı durumlarda gizlilik ortadan kalkar.
21. Gazeteci,
haberde yapılan yanlışı en kısa sürede düzeltmekle yükümlüdür.
22. Haberde,
konuşmalardan ve demeçlerden yapılan alıntılarda haberin konusu saptırılmamalıdır.
23. Üstün
kamu yararı olmadıkça, gizli kamera, izinsiz ses kaydı, kimlik gizleme ve
benzeri yöntemlerle haber araştırmaktan kaçınılmalıdır.
24. Kaza
ve cinayet haberlerinde kan ve şiddet unsurları içeren fotoğraf ve görüntüler
yayımlanmamalıdır.
25. Haber
formatına bürünmüş reklamlarda, bu yayınların reklam olduğu açıkça
belirtilmelidir.
26. Gazeteci,
bir haberin yayımlanması veya yayımlanmaması karşılığında maddi veya manevi
çıkar peşinde koşmamalıdır.
27. Gazeteci
kimliğini taşıyan herkes, gazeteciliğin evrensel ilkelerine uymaya özen
gösterir.
Değerli
Dostlarım;
Gazetecilik meslek
etiğine ait bu maddeleri incelediğimizde ne kadar önemli olduğunu görmekteyiz.
Gazetecinin kalemi
hiçbir şekilde ne kiralık ne de satılıktır!
Gazeteci
güçlünün yanında değil, haklının yanında, hukukun üstünlüğünü esas alarak yayınlar
yapmalıdır!
Gazeteci,
ister iktidarın isterse muhalefetin yapmış oldukları politikaları objektif olarak
değerlendirmeli, yanlı yayınlar yapmamalıdır!
Mesleğini
icra ederken, toplum ve kamu yararını gözeterek, infial yaratacak toplumsal
olaylara sebebiyet verecek yayınlar yapmamalıdır!
Gazeteci güzel
dilimiz Türkçemizin kurallarına riayet ederek yayınlar yapmalıdır!
Gazeteci,
meslektaşlarını rencide edecek ve töhmet altında bırakacak yayınlar yapmamalı
vemesleki dayanışma içinde kalarak, meslek onur ve etiğine sahip çıkılmalıdır!
Ne
mutlu mesleğinin hakkını veren gazetecilere. Saygılarımla
18.02.2020
Doç. Dr.
Şevket CİVELEK