“Muhakkak surette birleşmede kuvvet vardır. Kooperatif yapmak maddi ve
manevi kuvvetleri, zekâ ve maharetleri birleştirmektir.”
Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK
Bir olmak, birlikte hareket edebilmek..köylü için imece, çiftçi için ödünç geçirme..bizler için örgütlü olma yani kooperatif çatısında buluşma demek. Peki, her sezon yükselen kooperatif kurma isteğine rağmen biz neden kooperatifleşemiyoruz?
Hadi gelin sizinle biraz rakamlar paylaşalım, Harman TİME dergisinin Temmuz sayısında yer alan haberde şöyle denmiş;
2020 Eylül’den itibaren kuru üzüm 93 ülkeye ihraç edilerek 332 milyon dolar,
2020 Ağustos ayından itibaren 78 bin ton kuru kaysı 258 milyon dolar,
2020 Eylül’den itibaren kuru incir 207 milyon dolar olurken yaş meyve ve sebze de toplam rakam 2021 yılı Ocak –Temmuz ayları arasında 15 milyar 641 milyon 770 dolar olarak verilmiş.
“Üzüm üzüm iki gözüm”
Denizli ili Çal ilçesini toplam bağlık alanını bu yıl Belediye Başkanı Fethi Akcan 16 000 hektar( 160 bin dekar) olarak açıkladı.. Ülke genelinde ise 74, 141 ha ( 741,410 dekar) çekirdeksiz sultani dikili alan yer almaktadır. Geçtiğimiz yıl Çal, Güney, Baklan, Bekilli ve Honaz ilçelerinin tamamı dâhil olduğunda bağlık alan 35 418,5 hektarlık bir alan olduğunu görüyoruz. Üretimden kurutmalık çekirdeksize ayrılan pay 7 322 hektar olup 17 bin 258 ton kurutmalık çekirdeksizin tamamı bu üretim alanından sağlandığı Denizli tarım il Müdürlüğü verilerinde yer almıştır. Bu yıl yaş üzümde yıllık ürün beklentisi 110 bin ton ( 110 milyon kg) olarak açıklanmıştı..
TMO 2020 Kuru Üzüm Sektör Raporunda yer alan ihracat 166 bin tonun üzerinde olduğundan yola çıkarak basit bir matematik hesabı yapalım mı?
Ortaköy 192,35 ha ( 1923, 5 dekar) alanda bağcılık yapmaktadır. 100 ha ( 1000 da) alanın çekirdeksiz kurutmalık üzüm alanı olduğunu söyleyebiliriz.. TMO raporunda verimin kuru olarak kg/da 365 olduğu varsayılsa da ilçe belediye başkanının verdiği rakamlardan yola çıkarak yaş kg/da 687,5 kg sevilerinde olduğu ortadadır. Kuru da ise 1/5 oranının geçerliliği gözetildiğinde 137,5 kg/da kuru üzüm elde edildiği sonucuna varırız. Bunun sebebinin kuru tarım koşulları olduğunu söylemek isterim elbette bu yıl yaşanan kuraklığın etkisinin daha fazla olduğunu da eklemeliyim.
Çal çevresinde yaş çekirdeksiz sultani üzüm kg fiyatı 3.50 TL, Ülke genelinde TMO tarafından kuru 9 numara standart üzüm ise 13 TL olarak belirlendi.
Ortaköy’de üretimde bin dekar bağlık alanda çiftçilik yapanların iyimser rakamlarımız ile üzümü yaş sattığını varsayar ise;
687 bin 500 kg ( 68 bin 750 ton) yaş üzüm için 2 milyon 406 bin 250 TL, kuru üzüm için ise tamamının 9 numara standart olduğunu sayarak 137 bin 500 kg (13 bin 750 ton) kuru üzüm için 1 milyon 787 bin 500 TL ‘dir.
Ben bu yazıyı yazarken 1 dolar 8 lira 92 kuruş ve 332 milyon dolar ihracat gelirimiz olduğunu söyleyen sayın yetkililerimizin ifadesinden basit bir çarpma ile 2 961 440 000 TL (yani 2 trilyon 961 milyon 440 bin) Türk Lirası’na ulaşırız. Geçen yıl ülke bazında üretim 1 milyon 534 bin 499 ton ve bunun 166 bin 761 tonu ( 166 751 000 kg) ihraç edilmiş olarak göründüğüne göre kg fiyatının bugün için 17 lira 75 kuruş olduğun görüyoruz. Zira geçen yıl 9 numara standart üzüm 12,5 bu yıl 50 kuruş zamla 13 TL idi. Aradaki geçen yıllık fark 5 lira 25 kuruştur.
Kuru üzüm üreticisinin isyanını anlayabildiniz mi?
Kooperatifleşme isteğinin altında yatanı?
Ortaköy Sınırlı Sorumlu Üretim ve Tüketim Kooperatifi’nin ihracat belgeli bir kooperatif olduğunu hatırlatmak isterim.. kg başına 5 lira 25 kuruşun kooperatif ortakları için ne ifade edeceğini az çok tahmin edebileceğinizi düşünüyorum.
Bunun yanı sıra üretimde girdilerin düşeceğini, tekniksel olarak daha iyi üretim yapılacağını, pestisit gibi kalıntı bırakan kimyasal kullanımın azalacağını, …alfa toksin düzeyinin AB standartlarının çok daha altında olacağını da söylemek mümkün.
“Sahi neden kooperatif kurulmuyor?” derseniz önceki yazılarımızı bir kez daha okumanızı rica edeceğim.
n.aydemir
06 Ekim 2021 Çal-Denizli ( [email protected] )
Kaynaklar: www.tmo.gov.tr
HarmanTIME Temmuz 2021 sayısı sy:18 / Kuru Üzüm Kuru Kayısı ve Kuru İncir 798 Milyon Dolar Kazandırdı
