Kazakistan’ın
Ankara Büyükelçiliği, Ankara Hacı Bayram Veli (Ankara HBV) Üniversitesi Avrasya
ve Türk Dünyası Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin katkılarıyla “Kazakistan’ın
30 yıllık Bağımsızlığı ve Alaş Aydınları Sempozyumu” düzenledi. Kazakistan
Cumhuriyeti’nin Bağımsızlığının 30. Yılı ve “31 Mayıs Siyasi Baskı, Sürgün ve
Açlık Kurbanlarını Anma Günü” vesilesiyle çevrimiçi olarak gerçekleştirilen
sempozyumda Türk dünyası alanında araştırmalar gerçekleştiren alanlarında uzman
akademisyenler Kazakistan’ın bağımsızlığına giden süreçte yaşanılan önemli
gelişmeleri değerlendirdi.
Kazakistan’ın
Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly’in açılış konuşması ile
başlayan sempozyumda; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi öğretim üyesi
Prof. Dr. Abdulvahap Kara “Siyasi Baskı ve Zulüm: Mustafa Çokay ve Türkistan
Lejyonerleri”; Pamukkale Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Nergis Biray
“Aydınlanma Hareketi Alaş Fikirlerinin Ahmet Baytursınulı Eserlerindeki
Yansıması” ve Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Doktora Öğrencisi Uzm. Elif
Başkurt, “Stalin Repressiyası Kurbanlarından Alihan Bökeyhan” isimli
sunumlarını gerçekleştirdiler.
Sempozyumda ilk konuşmacı olan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tarih bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdulvahap Kara “Siyasi Baskı ve Zulüm: Mustafa Çokay ve Türkistan Lejyonerleri” başlıklı konuşmasında Çokay’ın hizmetlerini ve Sovyetler tarafından vatan haini olarak tanıtıldığını, ayrıca Türkistan lejyonerlerinin ortaya çıkmasından önce öldüğü halde Türkistan lejyonerliğiyle suçlandığını anlattı.
İkinci
konuşmacı olan Pamukkale Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları
Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Nergis Biray, “Aydınlanma Hareketi Alaş Fikirlerinin
Ahmet Baytursınulı Eserlerindeki Yansıması” başlıklı konuşmasında Alaş Orda
hareketinin Kazakistan’ın bağımsızlığını hazırlayan, eğitimle geleneksel
kültürden aydınlanmacı kültüre geçiş sürecini oluşturan bir hareket olduğundan
bahsetti. Alaş döneminde planlanan dil, tarih, kültür ve eğitimle ilgili birçok
düzenleme ve projenin ülkenin her geçen yıl biraz daha ilerlemesi ve
gelişmesini sağladığını, bunda “Alaş” kahramanlarının büyük bir payı olduğunu
vurguladı. Biray, Alaş çalışmalarıyla ilgili olarak “Bugün Kazak Türkçesi
devlet dili ise, devletin resmî dili olarak kabul edildiyse, eğitim ve öğretim
hayatında gerekli yeri aldıysa, Kazak tarihi ve kültürü gelecek nesillere arzu
edilen şekilde öğretilebiliyorsa bu, Alaş aydınlarının attığı temellerin sağlamlığını
ve ilmî yapısını göstermektedir” şeklinde bu hareketin önemine değindi.
Sempozyumun
son konuşmacısı, Alaş hareketinin başında yer alan Alihan Bökeyhan üzerinde
doktora tezi hazırlayan Ankara HBV Üniversitesi tarih bölümü doktora öğrencisi
Elif Başkurt oldu. Sunumunda, Bökeyhan’ın hayatı, kişiliği, Alaş çalışmaları
içindeki yeri hakkında bilgiler verdi.
Sempozyum, Ankara HBV Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü öğrencilerinin okudukları Kenesbek Kurmangaliyev’in “Tevelsizdik Tolğavı/Bağımsızlık Şiiri” ile sona erdi.
‘Alaş
Orda’ Nedir?
Kazakistan’ın
bağımsızlığında önemli bir bağımsızlık hareketi olan ‘Alaş Orda’, 20. yy.
başlarında, önce bir parti olarak kurulmuş, sonra kültürel yönüyle ağırlık
kazanmış bir harekettir. “Alaş Orda”nın asıl hedefi, Kazak halkının eğitim ve
kültür seviyesini yükseltip Rus baskılarına karşı milli uyanışı
gerçekleştirerek milli kimliği korumaktır.
Bu hareket, bugünkü bağımsız Kazakistan’ı yapılandıran bir harekettir.