Denizli Yörükler Derneği Başkanı Yaşar Celal Ceylan,’’Tariş'in
şanlı geçmişine rağmen bugün Denizli Tariş Pamuk Tarım satış kooperatifinde
işlerin iyi gitmediğini, çırçır fabrikasının ve tariş ürünleri satış mağazasının kapalı olduğunu üzülerek gördük. Umarım Tarıma ve Kooperatiflerimize
bir sihirli el değer ve ülkemizin tarımı yeniden şahlanır, kooperatifler, üretici birlikleri üyelerinin kazancını arttıracak yapıya tekrar kavuşur. Denizli
tariş icinde ilimizde yeniden pamuk üretiminin artması gerek. Ureticinin de birligine destek olması
ile eski günlere dönülebilir. Eski gunleri hatirlatmak icin Tarisin tarihcesini
hatirlamakta fayda var’’dedi.
Tariş'in tarihçesi
Tariş İncir, Üzüm, Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış
Kooperatifleri Birlikleri, Türkiye'de kooperatifçiliğin tarihsel gelişim
sürecinde oldukça seçkin ve onurlu bir yer tutmakta, kökleri 1915 li yıllara
dek uzanmaktadır.
20. yüzyılın başlarında Ege Bölgesi 'nde bazı ürünlerde dışa
bağımlılığın dış ticarette dalgalanmalara yol açması nedeni ile, çiftçinin bin
bir güçlükle yetiştirdiği ürününü satamaması, çoğu kez de ürün teslim etmek
koşuluyla borçlandığı tefecilerin oyuncağı olması üzerine, İzmir Yemiş Çarşısı
'nda kurulan tekelin kırılması ve incir üzerinde oynanan olumsuzlukların
giderilmesi amacıyla örgütlenmeye gidilmiş, 29 Ocak 1912 'de Germencik 'te, 4
Şubat 1912 'de ise Aydın'da Ege 'li incir üreticilerinin gerçekleştirdiği
üretici kongreleri ile Ege Bölgesi 'nde Tarım Satış Kooperatifleri 'nin
kuruluşuna gidilecek ilk adım atılmıştır.
1913 yılı sonlarına doğru Nazmi Topçuoğlu (resimde solda),
Kazım Nuri Çörüş (resimde ortada), Ahmet Sarı (resimde sağda) ve arkadaşları,
üreticilerin yaşamakta olduğu olumsuzluklardan kurtulabilmesinin tek yolunun,
üreticiler arasında oluşturulacak kooperatif çatısı olduğunu görmüşlerdir.
Ege Bölgesi üreticilerini kooperatifçilik ilkeleri
doğrultusunda örgütleyen ilk kuruluş, Milli Aydın Bankası'nın bir kolu olarak,
"Kooperatif Aydın İncir Müstahsilleri Anonim Şirketi" ismiyle 21
Ağustos 1915 tarihinde kurulmuş olup, bu tarih bugün Tariş' in kuruluş günü
olarak kabul edilmektedir.
9 Ekim 1935 tarihinde çıkartılan 2834 sayılı yasa ile
"Tarım Satış Kooperatifleri" ve bunların Birlikleri kurulmuştur.
1949 yılında, 2834 sayılı yasaya ve İncir ve Üzüm Tarım
Satış Kooperatifleri Anasözleşmesi'ne bağlı olarak, İzmir Pamuk ve ayrıca
Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri kurulmuş, yönetimi
kolaylaştırmak amacıyla ortak çalışma esasları kabul edilerek, "İzmir,
İncir, Üzüm, Pamuk ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri"
oluşturulmuştur.
Her biri ayrı tüzel kişiliğe sahip olan birlikler, kuruluş
yıllarında birliğe destek olan bankalardan Tarım Bankası'nın ilk hecesi ile, İş
Bankası 'nın ilk hecelerinin birleşmelerinden oluşan "TARİŞ"
sözcüğünü ortak isim olarak kabul etmişlerdir.
1987 yılında Zeytin ürünü, Zeytinyağı Birliği çalışma
alanına alınmış, aynı yıl birliklerin ünvanlarında bulunan "İzmir"
kelimesi yerine "Tariş" kelimesi konularak, "Tariş, İncir, Üzüm,
Pamuk, Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri" unvanı
alınmıştır.
Halen Tariş Birlikleri, "Tariş İncir, Üzüm, Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri" unvanı altında müşterek çalışmalarını sürdürmektedirler.